بهرهورى زمان
بهرهورى زمان
نويسنده:حسين خنيفر
منبع:مجله پرسمان
منبع:مجله پرسمان
زمان از ميان رفتنى است و نمىتوان آن را پس انداز كرد. تنها مىتوان آن را به روشهاى مختلف به بهرهورى رساند. وقت آن قدر ارزشمند است كه خداوند به آن سوگند ياد كرده است. به قول برايان تريسى: «كيفيت زندگى شما به ميزان بهرهورى شما از زمان بستگى دارد و اين كه كيفيت مديريت زمان شما در استفاده بهتر از وقت چگونه است.»1
ممكن است اين پرسش در همين آغاز ايجاد شود كه شاه كليد بهرهورى يا مدخل اصلى به سمت بهرهورى زمان چيست؟ پاسخ يك كلمه است: نظم.
از دهه نود به بعد، زمان سرمايه تلقى شد و افراد همواره ارشاد مىشوند در پى يافتن راههايى باشند كه زمان انجام كارها را مرتب كنند و حتى آن را كاهش دهند. اين قاعده را تجديد سازمان مىخوانند. تجديد سازمان يعنى زمانى كه فرد پيوسته در جست و جوى راههاى بهتر، منظمتر، سريعتر و مؤثرتر براى حصول به نتايج مثبت گام بر مىدارد.
نظم پذيرى و بهرهورى
نظم پذيرى دروازه و مجوز ورود به سمت بهرهورى است. امروزه رتبه بندى كشورهاى مختلف جهان، از نظر شاخصهاى رقابت پذيرى، بيانگر اين واقعيت است كه سبب بالا بودن اين شاخص در بعضى كشورها، بالا بودن سطح نظم پذيرى آن جوامع است. بسيارى از استادان جامعهشناسى، مانند آنتونى گيدتر، ايجاد عادت نظم پذيرى در آحاد جامعه را مبناى توسعه يافتگى مىدانند و معتقدند بدون اين عادت امكان بهرهورى و پيشرفت وجود ندارد. بررسىها نشان مىدهد وجه مشترك تمام كشورهاى توسعه يافته نظم پذيرى منابع انسانى آنها است. بايد توجه داشت:به استادى گفتم: تعبيرى قشنگ براى زمان و بهرهورى بفرماييد. بىدرنگ فرمود: براى ترقى و رشد در زندگى و بهرهورى از زمان نبايد در انتظار يك آسانسور به سر برد. بايد راه پله را پيش گرفت و پله پله بالا رفت.
افراد نيكبخت و داراى پشتكار كه بهرهورانه با زمان برخورد مىكنند، به يكديگر شباهتهايى دارند؛ ولى هر نگون بختى كه در دور ريختن فرصتها تسليم شده، اصطلاحاً در جهت تخريب زمان خود گام بر مىدارد، از بدبختى ويژه برخوردار است. روح تحقيق، دقت، تفكر، نكته سنجى و موشكافى، ذوق سليم، سعه صدر و انصاف، عشق به حقيقت و بىپروايى علمى زاده بهرهگيرى از زمان است. كسانى در مدت تحصيل خويش سوختگيرى علمى خوبى انجام مىدهند كه از فرصتها به صورت بهينه استفاده مىكنند.
الگوى بهرهورى از زمان
عمدتاً روش زندگى انسانهايى كه از زمان بهرهگيرى مناسب انجام مىدهند و از فرصتها به نحو احسن استفاده مىكنند، قابل تأمل و اقتباس است؛ حتى اگر در نوع فعاليت و اهداف با ما تفاوت داشته باشند. ابوريحان به نظم شهره بود و از فرصتها به خوبى استفاده مىكرد. او، پس از استقرار در غزنه، چند بار به زادگاهش خوارزم سفر كرد و در غالب جنگهاى سلطان محمود در هندوستان شركت جست. ابوريحان در اين كشور بيشتر با علما و حكماى هند معاشرت داشت. بنابراين، زبان سانسكريت آموخت، اطلاعات خود را وسعت داد و مواد كتاب معروف خود «تحقيق ماللهند» را فراهم ساخت. پيش از بيرونى، كسى در جهان اسلام به هند پژوهى دست نزده است. در غرب و شرق نيز، به گزارش تاريخ، تنها يك سفير يونانى (295 پيش از ميلاد) و يك روحانى چينى (چهار صد سال پيش از بيرونى) و يكى دو تن ديگر درباره هند تحقيق كردهاند. از آن جا كه بيرونى انسانى منظم، مدقق و محقق بود، نوشتههايش معتبر است.تأليفات اين بزرگمرد كه نمونه كاملى از فرصتشناسى و بهرهورى از زمان است به 131 مجلّد مىرسد. او كتابهايى را از سانسكريت به عربى ترجمه كرد و واسطه نقل دانش اسلامى به هندوستان بود.
چهار اصل طلايى در بهرهورى از فرصتها
«پيشرفت و ترقى از آن افرادى است كه سرعت عمل دارند. افراد مُردّد آن قدر طول مىدهند كه همه چيز خراب مىشود.» بنابراين، اگر مىخواهيد از پيشتازان حرفه و مقطع و رشته تحصيلى خود باشيد، بايد د ركار خود به داشتن سرعت و قابل اعتماد بودن مشهور شويد و ترديد و دو دلى را، مگر در موارد ابهام، از خود دور سازيد. حضرت امام على(ع) مىفرمايد: «اگر از چيزى ترسيدى به سمت آن حركت كن.»2
اين اصل، از اصول ريسكپذيرى است. مراد از ترس در اين جا بيشتر واهمه ذهنى و ترس خيالى است و حضرت مولى الموحدين اميرالمؤمنين(ع) بر سرعت عمل و از دست ندادن فرصتها تأكيد مىورزد. رالف امرسون (شاعر) نيز مىنويسد: «از هر چه كه مىترسيد آن را عملى سازيد.»3
چرا بحث بهرهورى روز به روز جدىتر مىشود؟
توجه به مسائل زير، براى درك پاسخ اين پرسش ضرورت دارد:1. تفاوت انسان و ديگر آفريدهها
اگر انسان و ساير مخلوقات را داراى تفاوت ذاتى مىدانيم و انسان را اشرف مخلوقات مىپنداريم، بايد زمينههايى فراهم آورد تا انسان با كار و شغل خود، رشد و ارتقا يابد. توجه به بهرهورى خصوصاً «بهرهورى زمان يعنى اتخاذ موضع قاطعانه در قبال سكون و ركودى كه جوهره انسانيت و انسان را نابود مىسازد.»2. محدوديتها
امروز محدوديتهاى موجود توجه به بهرهورى از زمان را اجتناب ناپذير مىسازد. محدوديت در همه چيز (فرصتها، ظرفيتها، امكانات، دانشگاهها،اشتغال، درآمد و...) هويدا شده است. بنابراين، هركس مهرورزانه و بهرهورانه با زمان حركت كند و اصطلاحاً موتورهاى ذهنى خود را روشن سازد و با تانك فكرى به سمت اهداف پيش رود و مهمتر از همه رقص انديشه راه بيندازد، موفقتر است. امروزه بهرهورى از فرصتها بهترين پاسخ به محدوديتهاى برنامهريزى شده و غير برنامهريزى شده است.
3. تعهد و مسؤوليت
تعهد و مسؤوليت يك مسلمان مؤمن و خواهان رشد و پيشرفت، بايد در طول زمان امتداد داشته باشد. تمام ذخاير انسانى و غير انسانى امانتهايى متعلق به تمام انسانها است. باتوجه به بهبود بهرهورى مىتوان به نحو احسن از سهم آيندگان و حاضران محافظت به عمل آورد.4. تداوم حيات
ايستادگى و حضور مؤثر در صحنه دنياى امروز - با همه تحولاتى كه از دهه 1970 به بعد صورت گرفته - مستلزم سرعت و ودقت عمل بيشتر است. بايد زمان را با حفظ كيفيت و كميت يا بهبود آنها به زنجير كشيد؛ و گرنه رقابتهاى هولناك در آينده تومار حيات هر غافلى را در هم خواهد پيچيد. بهبود بهرهورى، خصوصاً نيروى انسانى، با اتكا به حركت همه جانبه ملى هر فاصلهاى را به سرعت جبران مىكند.بهرهورى و خلاقيت
خلاقيت و نوآورى بابهرهورى ارتباط تنگاتنگ دارد. يكى از ويژگىهاى سالهاى آغازين هزاره سوم ميلادى در دنياى امروز سرعت تغييرات است. جامعههايى مىتوانند در صحنه جهانى حضور فعال داشته باشند وتماشگر باقى نمانند كه با تغييرات متحوّل شوند و به غنى سازى خود پردازند و با حفظ فرهنگ بومى، برنامههاى مختلف داشته باشند. در شرايط كنونى، وجود ذخاير و منابع طبيعى در يك كشور چندان مزيّت قلمداد نمىشود. آنچه امروز مزيت به شمار مىآيد، توان خلاقيت و نوآورى است كه در دانشجويان و شاغلان هر كشور وجود دارد؛ زيرابا استفاده از خلاقيت و نوآورى مىتوان از ذخاير و منابع موجود بهره گرفت؛ آن را به كالاها و خدمات متنوع و داراى ارزش افزوده بالاتر تبديل كرد و در كشورهاى ديگر جهان به فروش رساند.مثلث بهرهورى
امروزه، براى بهرهورى از زمان و فرصتها و مديريت فردى و اجتماعى، در بحث بهرهورى از مثلثى با سه ضلع پر اهميت و داراى سه مؤلفه سخن به ميان مىآيد.سخن آخر:
مهارتهاى بهرهورى از زمان وفرصتها عامل جامه عمل پوشاندن به اهداف و آرزوها است؛ و تنبلى و بىنظمى و آشفتگى دزد آرزوها و موفقيتها شمرده مىشود. مهارتهاى بهرهورى كمك مىكند تا از اوقاتى كه به مطالعه، كار، تحقيق، كلاس درس و فعاليتهاى ديگر مىپردازيد، بيشترين بهره به دست آيد. علاوه بر نظم و روحيه و انگيزه، موارد زير نيز در شمار اين مهارتها جاى دارد.الف) خود ارزيابى مستمر
ب) تمركز حواس
ج) پرسيدن
د) برخورد سؤالى داشتن
ه) كشف ارتباط مسائل با همديگر
و) يادداشت فعاليتها
ز) تقسيم كارها
ح) زمان بندى
پىنوشت:
1. مديريت زمان (رموز استفاده بهتر از وقت در زندگى و كار)، برايان تريسى، ترجمه اشرف رحمانى و كورش طارمى.
2. مديريت اسلامى، دكتر حقيقى.
3. قدرت شعور باطن، ژوزف مورفى، ترجمه قراچه داغى، ص 266.
4. آشنايى با بهرهورى به زبان ساده، معاونت آموزش و نيروى انسانى سواد آموزى كشور، ص5.
5. نهج البلاغه.
6.غررالحكم و دررالكلم.
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}